Kamu İhale Kurulundan Uygun Görüş Alınmaksızın Doğrudan Temin ve Pazarlık Usulü ile Yapılan Alımlara İlişkin Limitlerin Aşılması (Sayıştay)

Belediyenin hesap ve mali tablolarında yapılan incelemede doğrudan temin ve pazarlık usulü ile yapılan mal alımlarının mevzuatta öngörülen %10’luk sınırı aşmasına rağmen Kamu İhale Kurulundan uygun görüş alınmadığı tespit edilmiştir.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “İdarelerce uyulması gereken diğer kurallar” başlıklı 62’nci maddesinin (ı) bendinde, Kanunun 21 ve 22’nci maddelerindeki parasal limitler dahilinde yapılacak harcamaların yıllık toplamının, idarelerin bütçelerine bu amaçla konulacak ödeneklerin %10’unu Kamu İhale Kurulunun uygun görüşü olmadıkça aşamayacağı hüküm altına alınmıştır.

Kamu İhale Genel Tebliği’nin “4734 sayılı Kanunun 62’nci maddesinin (ı) bendi” başlıklı 21’inci maddesinde, 4734 sayılı Kanunun 62’nci maddesinin (ı) bendi ile ilgili olarak, “31/12/2020 tarihli ve 31351 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 4734 Sayılı Kamu İhale Kanununun 62’nci Maddesinin (I) Bendi Kapsamında Yapılacak Başvurulara İlişkin Tebliğ” açıklamalarının dikkate alınacağı belirtilmiştir.

4734 Sayılı Kamu İhale Kanununun 62’nci Maddesinin (I) Bendi Kapsamında Yapılacak Başvurulara İlişkin Tebliğ’in “Genel esaslar” başlıklı 4’üncü maddesinin birinci fıkrasında; 4734 sayılı Kanun’a göre idarelerin mal veya hizmet alımı ile yapım işlerinin temel ihale usulü olan açık ihale usulü ve belli istekliler arasında ihale usulü ile yapılmasının esas olduğu ancak temel ihale usullerinden biri ile alım yapılamadığı hallerde diğer usul ve yöntemlerle alım yapılabileceği bu sebeple, idarelerin Kanun’un 62’nci maddesinin (ı) bendi uyarınca yapacakları başvurularda bu hususu göz önünde bulundurmaları gerektiği,

İkinci fıkrasında; Kanun’un 62’nci maddesinin (ı) bendine göre, Kanun kapsamında yer alan ve bütçe sahibi olan kamu idarelerinin; Kanun’un gerek 21’inci maddesinin (f) bendi, gerekse temsil ağırlama faaliyetleri kapsamında yapılacak konaklama, seyahat ve iaşeye ilişkin alımlar hariç 22’nci maddesinin (d) bendi kapsamında yapacakları harcamalarda, bütçelerine bu amaçla konulan ödeneklerin % 10’unu Kurulun uygun görüşü olmadan aşamayacağı, bu oran aşılarak Kuruma yapılan başvuruların reddedileceği,

Üçüncü fıkrasında; Kanun’un 21’inci maddesinin (f) bendi ve 22’nci maddesinin (d) bendine göre ihtiyaçların temininde bütçe sahibi olan kamu idareleri tarafından, yıllık bütçelerine bu amaçla konulan toplam ödenek tutarlarının dikkate alınacağı; mal alımı, hizmet alımı veya yapım işleri için bütçelerine bu amaçla konan yıllık toplam ödenekleri üzerinden her biri için ayrı ayrı % 10 oranı hesaplanması gerektiği,

Dördüncü fıkrasında; bütçe sahibi olan kamu idareleri tarafından % 10 oranının aşılıp aşılmadığı takip edilerek ödenek aktarılırken veya harcama yapılırken bu durum göz önünde bulundurulması gerektiği,

Beşinci fıkrasında ise; idarelerin bütçelerinde mal veya hizmet alımları ile yapım işleri için öngörülen ödenek tutarının; Mal veya hizmet alımları için Kamu İhale Kanunu’nun 21’inci maddesinin (f) bendi ile 22’nci maddesinin (d) bendinde yer alan parasal limitlerin toplamını, Yapım işlerinde ise 22’nci maddesinin (d) bendinde yer alan parasal limiti, geçmemesi halinde Kuruldan uygun görüş alınması şartın aranmayacağı belirtilmektedir.

Belediyenin 2021 yılı hesap ve işlemlerinin incelenmesi sonucunda; aşağıdaki tabloda da görüldüğü üzere, idare tarafından 4734 sayılı Kanun’un 21’inci maddesinin (f) bendi ile 22’nci maddesinin (d) bendi kapsamında 26.303.599,00 TL tutarında mal alımına yönelik harcama yapıldığı, bütçeye mal alımı amacıyla konulan 64.990.809,00 TL tutarındaki ödeneğin % 10’nu olan 6.499.080,90 TL’nin, 19.804.518,10 TL tutarında ve % 304,73 oranında aşıldığı tespit edilmiştir.

Bu husus 2020 Sayıştay Denetim Raporunda bulgu konusu yapılmış ancak idare tarafından mal alımları için öngörülen üst sınırın aşılması nedeniyle 2021 yılı içerisinde de Kamu İhale Kurulundan uygun görüş alınmamıştır.

Sonuç olarak yukarıda belirtilen mevzuat hükümleri gereği, mal alımları için öngörülen üst sınırın aşılması nedeniyle Kamu İhale Kurulundan uygun görüş alınması alınması gerekmektedir.

Kamu idaresi tarafından, çeşitli giderlerin birleştirilerek açık ihale yöntemi ile temin edilmeye başlanıldığı ve bulguda belirtilen hususlar doğrultusunda işlemlerin gerçekleştirileceği ifade edilmiştir.

Tablo 9:4734 Sayılı Kanun’un 21/f ve 22/d Maddeleri Kapsamında Yapılan Kurum Harcamalarının %10 Sınırını Aşan Tutarları