| 2021 yılı Sayıştay Denetim Raporları |
|
İçme ve kullanma suyu ile atıksu altyapı tesislerinin kurulması, bakımı, onarımı, işletilmesi sonrasında bu tesislerle ilgili olarak verilen tüm hizmetleri karşılayabilecek tam maliyet esaslı tarifelerin, tam maliyet esaslı muhasebe sistemi kurulmaması sebebiyle sağlıklı belirlenemediği görülmüştür. 2560 sayılı İSKİ Kanunu’nun 23’üncü maddesinde su satışı, kanalizasyon tesisi bulunan yerlerdeki kullanılmış suların uzaklaştırılması, septik çukurların boşaltılması giderleri için ayrı tarifelerin yapılması gerektiği, bu tarifelerin tespitinde, yönetim ve işletme giderleri ile amortismanları, yenileme, ıslah ve tevsi masrafları ve bir kar oranının esas alınacağı belirtilmiştir. Fakat bu belirlemenin doğru biçimde yapılabilmesi için İdarece içme ve kullanma suyu ile atıksu harcamaları (maliyetleri) ayrımının çok net bir şekilde ortaya konulması gerekmektedir. Bilindiği üzere yerel idarelerde olduğu gibi ASKİ Genel Müdürlüğünce yapılan iş ve işlemlerin muhasebeleştirilmesi İçişleri Bakanlığının çıkardığı 27.05.2016 tarih ve 29724 Mükerrer sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği esas alınarak yapılmaktadır. Ancak Muhasebe Yönetmeliğinde kurumsal sınıflandırma ve kodları Muhasebe Yönetmeliğine tâbi tüm kurum ve kuruluşlar için genel olarak tanımlanmıştır. Su ve kanalizasyon idarelerinin maliyetlerin hesaplanması açısından Muhasebe Yönetmeliğindeki kurumsal sınıflandırma yeterli olmamaktadır. Devlet seviyesinde konsolidasyonu amaçlayan Muhasebe Yönetmeliğindeki kurumsal sınıflandırmaya ek olarak, ASKİ’nin mevcut organizasyon şemasındaki organizasyon birimlerini esas alan bir muhasebeleştirme sistemi ile birlikte, verilen hizmetlerin maliyetlerinin yatırım, işletme vb. açılardan sınıflandırılması, içmesuyu ve atıksu tarifelerinin sağlıklı bir şekilde belirlenebilmesi sağlanabilecektir. Örneğin bu kapsamda yapılan bir muhasebeleştirme sisteminde maliyetler; su temin etme maliyetleri (su üretim, su arıtma, su iletim vb.), kanalizasyon ve atıksu maliyetleri (atıksu toplama ve tasfiye, atıksu arıtma, paket atıksu arıtma vb.) şeklinde ayrıştırılacak, bu durum içmesuyu ve atıksu tarifelerinin Tam Maliyet Esaslı belirlenebilmesine olanak sağlayacaktır. Bu kapsamda, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından, Su ve Kanalizasyon İdarelerinin, tam maliyet esaslı tarifelerin belirlenmesinde uyulacak usul ve esasların belirlendiği “Atıksu Altyapı ve Evsel Katı Atık Bertaraf Tesisleri Tarifelerinin Belirlenmesinde Uyulacak Usul ve Esaslara İlişkin Yönetmelik” 27.10.2010 tarih ve 27742 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır. Bununla birlikte yine Yönetmelik’in esaslarına uygun tarifelerin ve ücretlerin hazırlanmasında kullanılacak olan yöntem ve hesaplamalar içinde Atıksu Tarifelerinin Belirlenmesine Yönelik Kılavuz yayımlanmıştır. Anılan Yönetmelik ve Kılavuzda tam maliyet esaslı muhasebeleştirme ve tam maliyet esaslı tarifelere ilişkin detaylı açıklamalar yapılmıştır. Atıksu Altyapı ve Evsel Katı Atık Bertaraf Tesisleri Tarifelerinin Belirlenmesinde Uyulacak Usul ve Esaslara İlişkin Yönetmelik’in “Muhasebeleştirme Prensipleri” başlıklı 21’inci maddesinde içme ve kullanma suyu ile atıksudan sorumlu idarelerin, kendilerince tahsil edilen ücretlerin ilgili hizmetlerde kullanılmasını sağlayacak şekilde tam maliyet esaslı muhasebe sistemini kurması, “Uyum Süreci” başlıklı geçici 1’inci maddesinde de bahse konu yönetmeliğe 31.12.2021 tarihine kadar uyum sağlaması gerektiği hükme bağlanmıştır. Bununla birlikte 22.10.2021 tarihinde Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından yayımlanan I. Su Şurası Sonuç Bildirgesinde de “sürdürülebilir su hizmetleri sağlanabilmesi amacıyla 2023 yılından itibaren tam maliyet esaslı su ve atık su fiyatlandırması ile ilgili çalışmalara başlanacağı” kararı alınmıştır. Her ne kadar idarece, İSKİ Kanunu’nun 23’üncü maddesi ve ASKİ Abone Hizmetleri ve Tarifeler Yönetmeliği hükümlerine göre tarife belirlendiği, Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’ne göre muhasebe kaydı yapıldığı belirtilmiş olsa da; Atıksu Altyapı ve Evsel Katı Atık Bertaraf Tesisleri Tarifelerinin Belirlenmesinde Uyulacak Usul ve Esaslara İlişkin Yönetmelik hükümlerine göre tam maliyet esaslı muhase sistemi kurulmadan tarifelerin sağlıklı belirlenebilme imkanı sınırlıdır. Bu kapsamda yukarıda yer alan gerek Yönetmelik gerekse de Su Şurası Sonuç Bildirgesi hükümleri çerçevesinde, sürdürülebilir içmesuyu ve atıksu hizmetlerinin, sistem maliyetlerinin tarifelere yansıtılması, kirleten öder ilkesine göre tarifelerinin belirlenebilmesi ve bu hizmetlerden tahsil edilen ücretlerin yine ilgili hizmetler dışında kullanılmaması ilkeleri çerçevesinde hizmetlerin yönetilmesi, su ve kanalizasyon hizmetlerinin gerçek maliyetlerinin hesaplanabilmesi için içme ve kullanma suyu ile atıksudan sorumlu idare olan ASKİ Genel Müdürlüğünce gerekli çalışmaların yapılması ve tam maliyet esaslı muhasebe sisteminin kurulması önem arz etmektedir. |
