| 2021 yılı Sayıştay Denetim Raporları |
|
4646 sayılı Doğalgaz Piyasası Kanunu hükümleri gereğince, belediye sınırları içerisinde faaliyet gösteren doğal gaz dağıtım şirketine Belediyenin doğal ortaklığı bulunmakla birlikte, şirketin artırılan sermayesine karşılık belediyenin ortaklık oranının korunması için nakden katılımda bulunmasının istendiği ve Büyükşehir Belediye Meclisince bu yönde karar alındığı görülmüştür. 4646 sayılı Kanun’un 4’üncü maddesinin dördüncü fıkrasının (g) bendine göre, Enerji Piyasası Düzenleme Kurulundan dağıtım lisansı alan şehir içi dağıtım şirketi, yetki aldığı şehirde bulunan belediyeleri veya belediye şirketlerini sermaye koyma şartı aramaksızın, yüzde on nispetinde dağıtım şirketine ortak olmaya davet etmek zorundadır. Bu sermaye oranı, bedeli ödenmek kaydıyla en fazla yüzde on oranında artırılabilir. Ancak bu artış Hazineye borcu bulunmayan ve ilave kredi talep etmeyen veya Hazineye olan kredi borçlarını tasfiye ettikten sonra, bu amaçla Hazine garantili kredi sağlamaması kaydıyla mümkün olabilmektedir. Ayrıca Kurul, nüfus yoğunluğuna göre bir şehri, sınırları belirlenmiş birden fazla dağıtım bölgesine ayırabilmekte ve her bölgeyi ayrı ayrı ihale edebilmektedir. Bahsi geçen maddenin uygulanmasına yönelik Doğal Gaz Piyasası Dağıtım ve Müşteri Hizmetleri Yönetmeliği’nin “Belediye ortaklığı” başlıklı 21’inci maddesinin birinci fıkrasında da aynı hükümlere yer verilmiş, dağıtım lisansı alan şirketin belediye veya belediye şirketini ortaklığa davetinin lisans yürürlük tarihinden itibaren bir ay içerisinde gerçekleşmesi öngörülmüştür. Aynı Yönetmelik’in 32/A maddesine göre de dağıtım lisansı sahibi tüzel kişilerin talep etmesi ve Kurulun teknik ve ekonomik olarak uygun bulması durumunda dağıtım bölgeleri tek bir lisans altında birleştirilebilmekte veya mevcut dağıtım bölgeleri birden fazla lisans sahasına bölünebilmektedir. Bu durumda birden fazla belediye dağıtım lisans bölgesinde bulunduğunda, ilgili belediyelerin % 10 oranındaki söz konusu bedelsiz hisseyi kendi aralarında belirledikleri yöntemle anlaşmaya vararak paylaşması ve bu durumu dağıtım şirketine bildirerek ortaklık işlemlerini tesis etmeleri gerekmektedir. Uygulamada dağıtıcı şirketlerin yüzde on oranı üst limit olarak kabul etmek suretiyle her bir belediyeye nüfusları oranında ortaklık payı verdiği görülmektedir. Bu noktadan hareketle, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu tarafından verilen doğal gaz dağıtım lisansı kapsamında, Adana, Osmaniye, Hatay ve Mersin illeri ile bu illerin bir kısım ilçelerinde 30 yıl süreyle doğal gaz dağıtım faaliyetlerini yürütmek üzere Aksa Çukurova Doğal Gaz Dağıtım AŞ kurulmuştur. Bu aşamada Adana Büyükşehir Belediyesi, ilin nüfusu ölçüsünde % 4,42 oranı ile diğer belediyeler ile birlikte şirketin % 10 luk kanunî ortaklık yapısı içinde yer almıştır. Kuruluş aşamasında 40.000.000,00 TL sermayeye sahip olan şirketin sermayesi 03/10/2019 tarih ve 9922 sayılı Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde yayınlanan 09/07/2019 tarihli şirket Genel Kurul Kararı ile 160.000.000,00 TL’na artırılmıştır. Yapılan incelemede, Aksa Çukurova Doğal Gaz Dağıtım AŞ tarafından Adana Büyükşehir Belediyesinin ortaklık oranının korunması için söz konusu Genel Kurul kararına istinaden artırılan sermayeye nakden iştirakinin talep edildiği, bu maksatla Büyükşehir Belediye Meclisinin 11.10.2019 tarih ve 298 sayılı kararı ile artırılan sermayeden Büyükşehir Belediyesinin hissesine düşen kısmının ödenmesine karar verildiği, Büyükşehir Belediyesince 2021 yılı sonu itibarıyla artırılan sermayeye karşılık henüz nakden bir ödeme gerçekleştirilmemiş olmakla birlikte şirket kayıtlarına göre Belediyenin sermaye taahhüdünden kaynaklı olarak şirkete karşı borçlu addedildiği tespit edilmiştir. Adana Büyükşehir Belediyesinin Aksa Çukurova Doğal Gaz Dağıtım AŞ’deki ortaklığı 4646 sayılı Kanun’un 4’üncü maddesi hükümlerinden dayanak bulan bir ortaklık iken, şirket tarafından artırılan sermayeye nakden katılım öngörülmesinde, Enerji Piyasası Düzenleme Kurulunun 04.07.2019 tarihli ve 8694-1 sayılı kurul kararının; “(,..)Doğalgaz dağıtım şirketinin sermaye artırımına gitmesi halinde, sermaye artırımı öncesi dağıtım şirketindeki belediye hisselerinin sermaye artırım sırasında dağıtım şirketi tarafından aynı oranda korunmasına, (.) karar verilmiştir” hükmü dayanak gösterilmektedir. Şirket tarafından Büyükşehir Belediyesine yapılan tebligatta hissedarların hisse oranlarına tekabül eden sermaye artış meblağını belirtilen sürede yatırmamaları halinde, paylarına tekabül eden meblağın Aksa Çukurova Doğal Gaz Dağıtım AŞ tarafından sermaye artış oranına uygun olarak yatırılarak hissedarların cari hesabına borç kaydedileceği belirtilmektedir. Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu, doğal gaz dağıtım şirketinin sermaye artırımına gitmesi halinde, belediyelere 4646 sayılı Kanun’un 4’üncü maddesi ile sağlanan ortaklık hakkının korunmasını, sermaye artırımı öncesi dağıtım şirketindeki belediye hisselerinin “dağıtım şirketi tarafından aynı oranda korunması” esasına bağlamıştır. Bu düzenlemede, doğal gaz dağıtım şirketlerinde sermaye artışı gerçekleşmesi durumunda belediyelerin artırılan sermayeye nakden iştiraki öngörülmediği gibi, açık bir şekilde belediye hisselerinin korunmasına ilişkin yükümlülük doğrudan “şirket” sorumluluğuna bırakılmıştır. 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 128, 129 ve 482’nci maddeleri hükümlerine göre, her ortak taahhüt ettiği sermayeden dolayı şirkete karşı borçludur ve taahhüt edilen ancak zamanında ödenmeyen sermaye nedeniyle temerrüt faizi, sözleşme cezası, şirketin uğramış olduğu zararın tazmini, şirketteki haklarından yoksun bırakılmak veya şirketten ihraç gibi yaptırımlar ile karşı karşıyadır. Ancak belediyelerin doğal gaz dağıtım şirketlerinin sermayesine ortaklığı Kanunla düzenlenen bir ortaklık olduğundan ve yukarıda da açıklandığı üzere sermaye artırımı nedeniyle değişikliğe uğrayabilecek ortaklık yapısının korunması Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu kararı ile güvence altına alındığından, belediyelerin artırılan sermayeye nakden iştirakinin beklenmesi mümkün değildir. Bu nedenle 6102 sayılı Kanunla öngörülen yaptırımlara karşılık hukuki tereddütlerin yaşanmaması için gerekli tedbirlerin alınması doğal gaz dağıtım şirketinin sorumluluğundadır. Her ne kadar İdare, doğal gaz dağıtım şirketinin artırılan sermayesine katılım payı olarak talep olunan tutara ilişkin herhangi bir ödemede bulunulmadığını belirtmekte ise de, Büyükşehir Belediye Meclisinin bahse konu sermayeye nakden iştirak edilmesi hususunda almış olduğu kararın iptaline dair bir işlem de gerçekleştirilmemiştir. Büyükşehir Belediye Meclisi Kararı iptal olunmadığı sürece İdare, Meclis kararını uygulamamakla Meclisin iradesine aykırı hareket etmiş olmaktadır. Bu itibarla, Adana ilinin de dâhil olduğu doğal gaz dağıtım bölgesinde faaliyet gösteren doğal gaz dağıtım şirketince, artırılan sermayeye karşılık, Büyükşehir Belediyesinden, hissesi oranında nakden sermaye katılımının beklenmesi ve Büyükşehir Belediye Meclisinin bu amaca yönelik olarak karar alması 4646 sayılı Doğalgaz Piyasası Kanunu ve 8694-1 sayılı Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu Kararına aykırılık teşkil etmektedir. |
