Belediye Borçlanma Sınırının Aşılması (Sayıştay)

Belediyenin borç stokunun, 5393 sayılı Belediye Kanunu hükümlerine göre belirlenen sınırın üzerinde olduğu görülmüştür.

5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 68’inci maddesinde, belediyelerin görev ve hizmetlerinin gerektirdiği giderleri karşılamak amacıyla borçlanarak ilave kaynak bulmasına imkân tanınmıştır. Kanun’un “Borçlanma” başlıklı 68’inci maddesinin birinci fıkrasının (d) ve (f) bentlerinde;

“d) Belediye ve bağlı kuruluşları ile bunların sermayesinin yüzde ellisinden fazlasına sahip oldukları şirketlerin, faiz dâhil iç ve dış borç stok tutarı, en son kesinleşmiş bütçe gelirleri toplamının 213 sayılı Vergi Usul Kanununa göre belirlenecek yeniden değerleme oranıyla artırılan miktarını aşamaz. Bu miktar büyükşehir belediyeleri için bir buçuk kat olarak uygulanır. (…)

f) Belediyelerin ileri teknoloji ve büyük tutarda maddî kaynak gerektiren alt yapı yatırımlarında Cumhurbaşkanınca kabul edilen projeleri için yapılacak borçlanmalar (d) bendindeki miktarın hesaplanmasında dikkate alınmaz. Dış kaynak gerektiren projelerde Hazine Müsteşarlığının görüşü alınır.” hükmüne yer verilmiştir.

29.12.2020 tarihli ve 31349 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 522 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğ ile 2020 yılına ait olup çeşitli mevzuatlarda yer alan maktu hadler ile asgari ve azami miktarları belirtilmiş olan para ile ödenecek ceza miktarlarının artırılmasına dayanak teşkil eden yeniden değerleme oranı, %9,11 olarak belirlenmiştir.

İçişleri Bakanlığının “Borçlanmalar” konulu 21.02.2005 tarih ve 45201 sayılı Genel yazısında;

“Borçlanma talebinde bulunan belediyeler toplam borç stoklarını hesaplamak veya tespit etmek amacıyla; Hazine Müsteşarlığı, Emekli Sandığı Genel Müdürlüğü, ilgili Sosyal Sigortalar Kurumu İl müdürlüğü, İller Bankası Genel Müdürlüğü, ilgili vergi dairesi müdürlüğü ve ilgili TEDAŞ biriminden alacakları yapılandırılmış, kesinleşmiş veya diğer şekilde borç durumuna ilişkin belgelere göre gerekli hesaplamayı yaparak borçlanma talep dosyasına ekleyeceklerdir. Bu belgelere ilave olarak, belediyenin piyasaya ve personeline borcunun olup olmadığı, varsa borç miktarı belediye başkanı tarafından imzalanmak suretiyle ayrıca borçlanma talep dosyasına eklenecektir.

Yukarıdaki açıklamalar doğrultusunda belediyenin borçlanma imkânı bulunuyor ve borçlanmanın miktarı, en son gerçekleşen bütçe gelirinin yeniden değerleme oranıyla çarpılması sonucu bulunacak toplam tutarın % 10’unu aşıyorsa bu durumda Bakanlığımız izni istenecektir.” denilmek suretiyle belediyelerin toplam borç stoklarını hesaplamak amacıyla, banka kredileri, dış krediler, İller Bankası kredileri ve Hazineye olan borçların yanında, yapılandırılmış, kesinleşmiş veya diğer şekildeki vergi borçları, Sosyal Güvenlik Kurumuna olan borçları ile piyasaya ve personeline borçlarının da dikkate alınması gerektiği belirtilmiştir.

Bu haliyle, yukarıda sayılan kalemlerin toplanması suretiyle hesaplanan borç stoku, Belediyenin kesinleşmiş bütçe gelirlerinin yeniden değerleme oranıyla arttırılan miktarını geçiyorsa belediye borçlanma yapamayacaktır.

Belediyenin en son kesinleşmiş bütçe gelirleri toplamı 2020 yılı gelir kesin hesabına göre 116.815.051,71 TL olup % 9,11’lik yeniden değerleme oranı uygulandığında, 2021 yılının borçlanma sınırı 127.456.902,92 TL olmaktadır.

Yapılan incelemede, aşağıdaki tabloda ayrıntısı gösterildiği üzere Belediyenin 2021 yılı sonu itibarıyla 231.303.869,61 TL faiz dâhil iç ve dış borç stoku bulunduğu ve 5393 sayılı Kanun’da belirtilen sınırı 103.846.966,69 TL kadar aştığı tespit edilmiştir.

Tablo 17: Belediyenin 2021 Yılsonu İtibari ile Borç Durumu

Sonuç olarak, belediyenin kanunlarla belirlenmiş olan limitler dâhilinde faaliyetlerini yürütmesi ve borçlanma sınırına uyması ve mevcut mali yapısı karşısında sürdürülebilirlik açısından etkin bir borç yönetimini teminen yeni bir borçlanma yapmaması gerekmektedir.