| 2021 yılı Sayıştay Denetim Raporları |
|
Belediye bünyesinde yapılan incelemeler neticesinde, zorunlu ve ivedi olmayan giderler için kredi açılmak suretiyle mal ve hizmetin alındığı ve mutemetlerin kredi ödeme talimatı düzenlemeden ödemeyi elden ödeyerek gerçekleştirdikleri görülmüştür. 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun “Ön Ödeme” başlıklı 35’inci maddesinde; harcama yetkilisinin uygun görmesi ve karşılığı ödeneğin saklı tutulması kaydıyla, ilgili kanunlarda öngörülen haller ile gerçekleştirme işlemlerinin tamamlanması beklenilemeyecek ivedi veya zorunlu giderler için avans vermek veya kredi açmak suretiyle ön ödeme yapılabileceği düzenlenmiştir. Maddenin devamında ön ödemelere ilişkin usul ve esasların çıkarılacak bir yönetmelik ile belirleneceği ifade edilmiş olup bu kapsamda Ön Ödeme Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik yayımlanmıştır. Söz konusu Yönetmelik’in “Ön Ödeme Şekilleri ve Uygulaması” başlıklı 5’inci maddesinde kredilerin, mutemetler adına banka veya aynı idareye hizmet veren muhasebe birimi nezdinde açtırılabileceği, mutemetlerin imza örneği, nezdinde kredi açılan banka veya muhasebe birimine gönderileceği, “Açılan Kredilerin İlgililere Ödenmesi” başlıklı 8’inci maddesinde de nezdinde mutemet adına kredi açılan bankanın veya muhasebe biriminin, mutemedin vereceği kredi ödeme talimatında gösterilen yere veya alacaklıya doğrudan ödeme yapacağı ifade edilmiştir. Mutemet tarafından, nezdinde kredi açılan banka veya muhasebe birimine hitaben bir kredi ödeme talimatı düzenleneceği ve düzenlenecek kredi ödeme talimatında aşağıda yer alan bilgileri içerecek şekilde imzalandıktan sonra hak sahibine verileceği belirtilmiştir: a) Kredi banka nezdinde açılmış ise hesap numarası, muhasebe birimi nezdinde açılmış ise muhasebe biriminin adı, b) Ödemenin yapılacağı kişinin adı (tüzel kişilerde unvanı), vergi kimlik numarası ve varsa banka hesap numarası, c) Ödenecek tutar, d) Mutemedin adı, soyadı, unvanı, dairesi ve düzenlenme tarihi. Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin “Hesaba İlişkin İşlemler” başlıklı 125’inci maddesinde; kredi işlemleri detaylı olarak anlatılmış olup “Ön Ödemeler” başlıklı 123’üncü maddesinde de; ön ödemeler ile ilgili olarak bu Yönetmelikte hüküm bulunmayan hallerde 5018 sayılı Kanunun 35’inci maddesinde belirtilen yönetmelik hükümlerinin uygulanacağı belirtilmiştir. Buna göre kredi işlemleri için Yönetmelik’te: Mutemetler için tespit olunan avans sınırlarını aşan giderler için, yeterli ödeneği bulunmak koşulu ile dairesinin göstereceği lüzum üzerine mutemetler adına herhangi bir banka veya muhasebe birimi nezdinde kredi açtırılabilir. …” hükmü yer almaktadır. Yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerine göre kredi verilmesi için ilgili kanunlarda öngörülen bir halin bulunması veya gerçekleştirme işlemlerinin tamamlanması beklenilemeyecek ivedi veya zorunlu bir giderin olması gerekmektedir. Yapılan incelemede kredi verilen mal ve hizmet alımlarının, kredi verilmesini gerektirmeyen rutin mal ve hizmet alımları olduğu ve mutemedin kredi ödeme talimatı düzenlemeden ilgili kişilere ödemeyi bizzat yaptığı anlaşılmıştır. Bu şekilde kredi kullanımının müdürlükler tarafından yoğun olarak kullanıldığı tespit edilmiştir. Örneğin 06.07.2021 tarihinde Kültür ve Sosyal İşler Müdürlüğü tarafından kullanılan ve 07.09.2021 tarih ve 5549 sayılı ödeme emri belgesi ile kapatılan kredi, kumaş, el işi malzemesi, yağmurluk ve yaz okulu ihtiyaçları gibi müdürlüğe bağlı birimlerde kullanılacak sarf malzemesi için kullanılmıştır. Kamu İdaresi bulgu konusuna iştirak etmekle birlikte İdarenin bazı müdürlükler tarafından kullanılan kredilerin planlanmayan ancak ihtiyaç duyulan ivedi durumlar için kullanıldığını ifade etmiştir. İdare her ne kadar kullanılan kredilerin ihtiyaç duyulan ivedi durumlar için kullanıldığını iddia etse de 2021 yılında birimler tarafından kullanılan krediler incelendiğinde; bazı kredilerin zorunlu durumlar için kullanıldığı ancak çoğu kredi kullanımının ivedi olmayan durumlar için kullanıldığı görülmektedir. Ayrıca verilen kredilerin yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerine uyularak kullanılması gerekmektedir. Ancak kullanılan krediler mevzuat hükümlerine uyulmadan kullanılmıştır. Örneğin mutemetlerin kredi ödeme talimatı düzenlemeden bizzat ödemeyi elden yapmaları gibi. Sonuç olarak verilecek kredilerin ivedi veya zorunlu giderler için verilmesi ve mutemetlerin kredi ödeme talimatı düzenleyerek bu talimat üzerine ödemenin mutemet yerine muhasebe birimi veya banka tarafından gerçekleştirilmesi sağlanmalıdır. |
