| 2021 yılı Sayıştay Denetim Raporları |
|
Kurum tarafından 2021 yılında gerçekleştirilen taşınmaz kiralamalarına ilişkin belgelerin incelenmesi sonucunda; bir belediye şirketi olan ANFA’ya kiralanan yerlere ilişkin ihalelerde rekabet ortamının oluşturulmadığı, şartnamelere yazılan bazı hükümlerle ihalelerin rekabetten uzak hale getirildiği ve bu nedenle söz konusu ihalelere tek istekli olarak ANFA’nın teklif verdiği tespit edilmiştir. Ankara Büyükşehir Belediyesi tarafından 2021 yılının çeşitli tarihlerinde 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun 36’ncı maddesi uyarınca “kapalı teklif usulü” ile taşınmaz ve işletme kiralama ihaleleri gerçekleştirilmiştir. Kapalı teklif usulü ile yapılan ihalelerden bir kısmının incelenmesi sonucunda; rekabete açık olan söz konusu ihale usulünün, ihale şartnamelerine yazılan ve ihalenin konusu ile uyumlu olmayan bazı hükümlerle rekabetten uzak hale getirildiği, ihalelere tek teklif sahibi firma olarak ANFA’nın katıldığı, katılımı kısıtlanmış bu ihalelerde adı geçen Belediye Şirketinin rahatlıkla ihaleleri kazandığı tespit edilmiştir. Yukarıda açıklanan duruma örnek olarak; • 29.07.2021 tarihinde ihalesi yapılan Altındağ ilçesi At pazarı Meydanı’nda yer alan bir adet dükkânın kiralanması için hazırlanan şartnamede, • Aynı tarihte ihalesi yapılan Çankaya ilçesi Sıhhiye çok katlı otopark içerisinde birinci katta yer alan 1 adet dükkânın kiralanması için hazırlanan şartnamede, • 26.08.2021 tarihinde ihalesi yapılan 9 m2 büyüklüğündeki prefabrik çiçek satış büfesinin kiralanması için hazırlanan şartnamede, • Aynı tarihte ihalesi yapılan Sinpaş Oran Güney Park-2 konutlarında yer alan 1 adet işyerinin kiralanması için hazırlanan şartnamede, • Aynı tarihte ihalesi yapılan Etimesgut ilçesinde yer alan 12.000 m2 depolama alanının kiralanması için hazırlanan şartnamede “şehrin muhtelif yerlerinde en az 30 (otuz) adet işletmeyi en az 5 yıl süreyle işletmek” veya “Ülkemizin muhtelif yerlerinde en az 30 (otuz) adet gayrimenkulü en az 5 yıl süre ile kiralamasını/işletmesini yapmak” hükümlerinden birine yer verilmesi gösterilebilir. Ayrıca 25.11.2021 tarihinde yapılan kiralama ihalesinde, şehrin muhtelif yerlerinde bulunan bazı işyerlerinin bir bütün halinde ihale edildiği görülmüştür. Söz konusu işyerleri incelendiğinde birbirleri ile irtibatlarının çok az olduğu, bu suretle tümüne birden teklif verme ihtimali olan istekli sayısının kısıtlandığı tespit edilmiştir. Bahsi geçen ihalede istekli olabileceklerden; Mavigöl’de yer alan bir büfe, Yenimahalle’de yer alan bir işyeri, Çankaya Samanyolu Rekreasyon Alanı içerisinde yer alan 2 adet işletme, Hacıbayram Mahallesi’nde yer alan bir işyeri ve Etimesgut ilçesinde yer alan bir iş yeri için toptan teklif vermeleri istenmiş, bu suretle ihalenin temel ilkelerinden olan rekabet ilkesi kısıtlanmıştır. Bununla birlikte söz konusu İhaleye ilişkin Şartnameye de yukarıda yer alan “Ülkemizin muhtelif yerlerinde en az 30 (otuz) adet gayrimenkulü en az 5 yıl süre ile kiralamasını/işletmesini yapmak” hükmü eklenerek rekabet ortamı biraz daha kısıtlanmıştır. Gerek 29.07.2021 ve 26.08.2021 tarihinde yapılan ihalelere gerekse de 25.11.2021 tarihinde yapılan ihaleye ANFA tek istekli olarak katılarak ihaleleri kazanmıştır. ANFA, Kurumun dolaylı olarak tamamına sahip olduğu bir Şirket olsa da yukarıda bahsedilen uygulamanın kabul edilmesi yine de mümkün değildir. Zira bu usulle 2886 sayılı Kanun’un temel ilkelerine göre oluşması gereken rekabet, işlem safahatının hiçbir aşamasında tam olarak gerçekleşmeyebilecektir. Çünkü ANFA tarafından Kurumdan ihale ile alınan bu yerlerin üçüncü şahıslara kiralanması 2886 sayılı Kanun hükümlerine tabi değildir. 2886 sayılı Kanun’un 7’nci maddesinde isteklilerde aranılan şartların şartnamelerde gösterileceği belirtilmiştir. Ancak, söz konusu hükme dayanılarak Kanun’un amaç ve ilkelerine aykırı bir şekilde şartnamelere kısıtlayıcı hüküm konulması doğru bir yaklaşım değildir. Zira 2886 sayılı Kanun’un en temel ilkelerinden birisi rekabet ilkesidir. Kanun koyucu kamuya ait taşınmazların satış ve kiralamasında bu hususa azami özen göstermiştir. Hatta istisnai olarak ihalesiz verilmesi öngörülen bazı yerlerde bile rekabet ilkesi unutulmamıştır. Örneğin, büyükşehir belediyelerinin 5216 sayılı Kanun’un 26’ncı maddesi uyarınca belediye şirketlerine ihalesiz verebileceği yerlere ilişkin düzenlemenin sonunda “Ancak, bu yerlerin belediye şirketlerince üçüncü kişilere devri 2886 sayılı Kanun hükümlerine tabidir.” hükmüne yer verilmiştir. Bu suretle, taşınmazın üçüncü şahsın kullanımına geçmesi aşamasında rekabetin sağlanabilmesi için normalde 2886 sayılı Kanun kapsamında olmayan belediye şirketleri söz konusu Kanun’a uygun ihale yapmaya zorlanmıştır. Kamu İdaresi cevabında Belediye tarafından toplu kiralama ihalesi yapılmasının iş yükünü azalttığı, tecrübeli firmaların işlemleri yürüttüğü, tahliye süreçlerinde sıkıntıların en aza indirgendiği belirtilmiştir. Ayrıca yeni yapılacak ihalelerde bulguda belirtilen bir takım şartlara yer verilmeyeceği de ifade edilmiştir. Ancak, yukarıda sadece toplu bir şekilde kiralama ihalesi yapılması eleştirilmemiş, ihale yapılan tekil bazı yerlere ilişkin ihale konusu iş ile şartnameye yazılan hükümlerin uyumsuzluğuna dikkat çekilmiştir. Bu işlemlerin ise geriye dönük olarak düzeltilmesi oldukça zordur. Kurum tarafından rekabeti kısıtlanmış ihaleler ile taşınmazların Belediye Şirketine kiralanması, Belediye Şirketi tarafından da söz konusu yerlerin herhangi bir rekabet ortamı olmadan üçüncü kişilere kiralanabilmesi sonucunda Kurum taşınmazlarının gerek ilk aşamada gerekse de ikinci aşamada rekabet ortamına tabi olmadan üçüncü şahıslara kiralanabilme riski oluşmaktadır. Bu nedenle, kamunun mülkiyetinde veya tasarrufu altında bulunan yerlerin kiralanmasında rekabet ilkesine azami riayet edilmelidir. Aksi yöndeki uygulamalar ihale kanunları ile getirilen en temel ilke olan “rekabet” ilkesinin zedelenmesine sebebiyet vermektedir. |
